Speelforum

Informatie over het Speelforum: www.ruimtevoordejeugd.nl

Conferenties:

er zijn geen afbeeldingen gevonden

TED TALK – RINO Amsterdam (2016)

’n Speelforum. Nederland kan niet zonder!

Onlangs stuitte ik op onderzoeksgegevens van ene Stuart Brown, een Amerikaanse psychiater, die persoonlijkheidskenmerken heeft verzameld van de massamoordenaars die de laatste jaren de Amerikaanse samenleving doen opschrikken. Naast alle verschillen in persoonlijke achtergronden vertoonden ze allen één gemeenschappelijke eigenschap, te weten: ‘a lifelong lack of play’, de afwezigheid in hun bestaan van spelervaringen. Met andere woorden: ze leden aan ‘speldeprivatie’.

Stuart Brown bleek ook mede-oprichter en directeur te zijn van het National Institute for Play en toen ik dat las gingen er een paar hartekreten door mij heen (het zijn er vijf):

  • Hartekreet 1: Waarom hebben we in Nederland niet zoiets als een ‘National Play Institute?’

Wie het spel van een kind kent en van nabij meemaakt (en zich wellicht zijn eigen spel herinnert) kan niet anders dan onder de indruk zijn van de enorme groeikracht van dit ontwikkelingsfenomeen. Maar de vanzelfsprekendheid ervan (wat is nou gewoner dan een spelend kind) zorgt ook voor een chronische onderwaardering en onderschatting van het verschijnsel spel.

Ik zou het wel van de daken willen schreeuwen:

Een kind dat goed speelt heeft zijn eigen therapie op zak!

Als er dus één gebied is dat preventief werkt én dus ook kostenbesparend is dan is het wel het spel van het kind.

  • Hartekreet 2: Moeten er in ons land ook eerst rampen met kinderen gebeuren voordat er meer aandacht komt voor spel?

Je zou bijna vergeten dat we al zo’n ramp achter de rug hebben. Het grootschalige seksueel misbruik bij jonge kinderen in Amsterdam is natuurlijk zo’n ramp. De volwassenen daders die zich vergrijpen aan kinderen missen ongetwijfeld het onderscheid tussen fantasie en realiteit en het zou me niet verbazen als ook bij hen geconstateerd zou worden dat hun leven gekenmerkt is door een ‘lifelong lack of play’.

Ik pleit dan ook voor het screenen van medewerkers van kindercentra op het gebied van spelervaringen in hun jeugd.

  • Hartekreet 3: Waarom altijd weer expliciete aandacht voor cognitie bij jonge kinderen, wat veelal ten koste gaat van tijd en aandacht voor spel?

Er bestaat geen eensluidende definitie van spel. Maar één van de kenmerken van spel waar alle speltheoretici het wel over eens zijn is dat bij spel ook altijd sprake is van een mentale handeling, d.w.z dat de spelhandeling begint ‘in de geest’, in het brein. Een kind heeft iets meegemaakt of gezien, of denkt aan iets wat gaat gebeuren en gaat daarover spelen. Niet met het doel om het te verwerken maar vanuit een behoefte om met de werkelijkheid om te kunnen gaan.

In die zin heeft spelen dan ook wel degelijk ‘nut’ en vormen spel en cognitie geen tegenstelling maar horen ze bij elkaar, anders gezegd:

een spelend kind is óók een denkend kind.

  • Hartekreet 4: Een Speelforum is hard nodig, juist nu de kenniscentra m.b.t. kinderen als paddenstoelen uit de grond schieten.

De komende veranderingen in de jeugdzorg brengen veel onrust. Termen als decentralisatie, transformatie en transitie vliegen je om de oren. De kenniscentra voor kinderen schieten als paddenstoelen uit de grond met prachtige namen, die meestal een illustratie zijn van het speerpunt waar ze voor gekozen hebben, maar samenwerken, dat is nog maar de vraag. Vaak weten ze niet eens van elkaars bestaan.

Momenteel staat het speerpunt ‘Bewegen’ hoog op de agenda, alleen al vanwege het beoogde effect op het terugdringen van overgewicht bij kinderen.

Er is een gerechtvaardigde angst dat het kind steeds meer een niet of nauwelijks bewegend kind wordt. Dat hooguit de duim en de wijsvinger meer in beweging komen bij het vele gamen en de toenemende digitalisering in het onderwijs. Dat gevaar is niet denkbeeldig en ook de speelgoedindustrie doet daar naarstig aan mee. Wat te denken bv. van een bellenblaas waarbij je niet meer eerst flink adem moet halen om vervolgens te blazen. Nee, één druk op de knop van deze pistoolbellenblaas is voldoende om een grote hoeveelheid bellen te produceren.

  • Hartekreet 5: Waarom blijven vechten voor het belang van Spel in de Nederlandse samenleving?

Nederland heeft een grote reputatie op het gebied van spelen. Nederlandse filosofen, kunstenaars en menswetenschappers hebben hun sporen verdiend op dat gebied en genieten bekendheid over de hele wereld. Om een paar voorbeelden te noemen: Breughel de Oude met zijn beroemde schilderij ‘Kinderspelen’, Johan Huizinga met zijn onvolprezen Homo Ludens, en Edith Vermeer met haar baanbrekende theorievorming over de verschillende spelvormen. Die kwaliteit is er en moet behouden blijven.

Aan een Speelforum is dringend behoefte om de kennis over het spelende kind te coördineren en voor ouders en professionals toegankelijk te maken. Het zal de samenleving in zijn geheel ten goede komen want: een speelse samenleving is een soepele samenleving. Het kunnen spelen met betekenissen getuigt van een speelse mentaliteit en die is hard nodig in deze tijd van verharding.

Grijp uw kans en speel mee, denk mee en bouw mee aan een Speelforum in Nederland.

En om met Freek de Jonge te eindigen: Wees niet bang voor al te grote dromen!

Dr. Pim J. van der Pol (orthopedagoog/gz-psycholoog/IMH specialist)